درمان سندرم پاهای بیقرار در دوران سالمندی

سندرم پاهای بیقرار (RLS) یکی از بزرگترین موانع سالمندان برای برخورداری از خواب با کیفیت در طول شب است. مبتلایان به این مشکل به دلیل درد ناراحت کننده ای که در پای خود احساس می کنند به صورت غیر قابل کنترلی نیاز به حرکت دادن پاها دارند.

از آنجایی که علایم این سندرم بیشتر در ساعات عصر یا شب ظاهر می شوند با تاثیرات نامطلوبی بر خواب سالمندان همراه هستند. علایم این بیماری که با نام  بیماری ویلیس-اکبوم نیز شناخته می شود، ممکن است در هر سنی آغاز شود اما به طور کلی با افزایش سن این علایم رو به وخامت می گذارد.

تحقیقات متخصصان نشان داده است که ایجاد تغییرات موثر در سبک زندگی، خود مراقبتی و استفاده از داروهای مناسب ،تاثیر زیادی در کنترل علایم این بیماری دارد. اگر به عنوان سالمند یا فردی که پرستاری از یک سالمند مبتلا به سندرم پاهای بیقرار را برعهده دارید به دنبال یافتن روش های موثر برای برطرف شدن این مشکل هستید تا پایان این مقاله با ما همراه باشید.

علائم سندرم پاهای بیقرار

علایم ابتلا به سندرم پاهای بیقرار بسیار متنوع است اما مشخص ترین علامت این سندرم تمایل غیر قابل کنترل برای حرکت دادن پاها است. اکثر سالمندان مبتلا به این مشکل علایم زیر را تجربه می کنند:

• دردهای مبهمی که در هنگام بی حرکتی شروع می شوند. این احساس معمولاً پس از دراز کشیدن یا نشستن برای مدت طولانی در ماشین، هواپیما، سینما یا تخت خواب شروع می شود.
• در بیشتر مواقع احساس درد در پاها با انجام حرکاتی مانند کشش، تکان دادن، قدم زدن یا راه رفتن کاهش پیدا می کند.
• علایم این سندرم در بیشتر مواقع در طول عصر شروع می شود و در شب به اوج خود می رسد.
• انقباض عضلات پاها در طول شب باعث می شود که فرد نیاز به پرت کردن پاها یا لگد زدن داشته باشد.

این علایم ممکن است به صورت دوره های زمانی نوسان دار، در هر دو پا یا یکی از پاها تاثیر بگذارد.برخی از مبتلایان به این سندرم به ندرت این احساسات را در بازوهای خود تجربه می کنند. گاهی اوقات توضیح و بیان احساسی که بیمار در پاهای خود احساس می کند امری دشوار است اما تمایل به حرکت دادن پا برای خلاص شدن از درد در میان علایم بیماران مشاهده می شود.

علل سندرم پاهای بیقرار

در حال حاضر علت دقیق سندرم پای بیقرار ناشناخته است، البته در تحقیقات اخیر ارتباط برخی از ژن‌ ها با ابتلا به سندرم پای بی‌قرار شناسایی شده است که می تواند به صورت ارثی در یک خانواده مشاهده شود البته در این موارد علائم سندرم معمولا قبل از سن 40 سالگی ظاهر می شوند. مهم ترین عوامل دخیل در بروز سندرم پاهای بی قرار عبارتند از:

دوپامین

براساس تحقیقات انجام شده، سندرم پای بی‌قرار ممکن است با مشکلی در بخش گانگلیون پایه مغز مرتبط باشد. بخش پایه مغز برای کمک به کنترل فعالیت و حرکت ماهیچه های بدن از یک ماده شیمیایی یا (انتقال دهنده عصبی) به نام دوپامین استفاده می کند.

در واقع دوپامین به عنوان یک پیام رسان بین مغز و سیستم عصبی عمل می کند تا به مغز در تنظیم و هماهنگی حرکت کمک کند.اگر سلول های عصبی به هر دلیل دچار آسیب شوند، میزان دوپامین در مغز کاهش پیدا کرده و باعث ایجاد اسپاسم عضلانی و حرکات غیر ارادی در بدن می شود.

سطح دوپامین به طور طبیعی در اواخر روز کاهش پیدا می کند و ممکن است همین موضوع نشان دهنده این باشد که چرا علائم سندرم پای بی قرار اغلب در عصر و در طول شب بدتر می شود.

بیماری های زمینه ای

سندرم پاهای بیقرار گاهی به عنوان عارضه یک بیماری دیگر رخ می دهد یا ممکن است نشانه ای از بروز مشکلی در سلامتی فرد باشد که به نام سندرم پای بیقرار ثانویه شناخته می شود. سندرم پای بیقرار ممکن است نشانه ای از ابتلا به یکی از مشکلات زیر باشد:

• کم خونی فقر آهن (سطوح پایین آهن در خون می تواند منجر به کاهش دوپامین و ایجاد سندرم پای بیقرار شود)
• ابتلا به بیماری طولانی مدت مانند بیماری مزمن کلیه، دیابت، بیماری پارکینسون، آرتریت روماتوئید، تیروئید کم کار یا فیبرومیالژیا
• بارداری (به ویژه از هفته 27 تا زمان تولد؛ در بیشتر موارد علائم در عرض 4 هفته پس از زایمان ناپدید می شوند

عوامل تحریک کننده

برخی از عوامل تحریک کننده وجود دارند که ممکن است علایم سندرم پای بیقرار را تشدید کنند که عمدتا شامل داروهای زیر هستند:

• داروهای ضد افسردگی
• داروهای ضد روان پریشی
• لیتیوم (مورد استفاده در درمان اختلال دوقطبی)
• آنتی هیستامین ها

سایر محرک های احتمالی عبارتند از:

• کافئین یا الکل
• سیگار کشیدن
• اضافه وزن یا چاقی
• فشار خون بالا

درمان سندرم پاهای بیقرار

در شرایطی که علل ایجاد سندرم پاهای بیقرار به بیماری خاصی مرتبط نباشد، می توان با انجام اقدامات زیر علایم این مشکل را تاحد زیادی کاهش داد:

تغییر سبک زندگی

انجام اصلاحات زیر در سبک زندگی تاثیرات مطلوبی بر کاهش علایم سندرم پاهای بیقرار دارد:

• اجتناب از مصرف عوامل محرک در عصر (مانند کافئین، تنباکو و الکل)
• ترک سیگار
• ورزش منظم روزانه (اما از ورزش کردن نزدیک به زمان خواب خودداری کنید)
• روتین منظم خواب (  خوابیدن و بیدار شدن در یک ساعت مشخص، نخوابیدن در طول روز، استراحت کردن قبل از رفتن به رختخواب)
• اجتناب از داروهایی که باعث تحریک علائم سندرم پای بیقرار می شوند یا آنها را بدتر می کنن
• ماساژ دادن پاها
• حمام آب گرم در عصر
• قرار دادن کمپرس گرم روی عضلات پا
• انجام فعالیت های منحرف کننده ذهن مانند مطالعه یا تماشای تلویزیون
• انجام تمرینات آرامش بخش، مانند یوگا یا تای چی
• راه رفتن آهسته و کشش عضلات

اصلاح تغذیه 

گاهی اوقات، درمان یک بیماری زمینه ای، مانند کمبود آهن، علائم سندرم پای بیقرار را تا حد زیادی تسکین می دهد. روش های جبران کمبود آهن شامل دریافت مکمل آهن به صورت خوراکی یا داخل وریدی است. استفاده از مکمل های آهن تنها در صورت بررسی سطح آهن خون و دستور پزشک مجاز است.اگر سطح فریتین بیمار کمتر از 50 میکروگرم در لیتر (mcg/L) باشد، ممکن است مصرف گوشت قرمز بهترین گزینه برای جبران این کمبود باشد.

با این حال، مصرف بیش از حد گوشت قرمز، به ویژه گوشت های پخته شده مانند ژامبون یا سالامی، با افزایش خطر ابتلا به بیماری های قلبی عروقی، دیابت، دیورتیکولیت و برخی از انواع سرطان همراه است. حبوبات نیز یکی از مهم ترین منبع آهن برای بدن هستند، اما جذب آهن از آنها کارایی کمتری دارد.

دارو درمانی 

داروهایی مانند روتیگوتین (Neupro) و پرامیپکسول (Mirapex) که سبب افزایش سطح دوپامین در مغز می شوند، برای درمان سندرم بی قرار نیز استفاده می شوند. عوارض جانبی کوتاه مدت این داروها معمولاً خفیف است و شامل حالت تهوع، سبکی سر و خستگی است.

داروهای موثر بر کانال های کلسیم بدن مانند گاباپنتین (Neurontin، Gralise)، گاباپنتین اناکاربیل (Horizant) و پره گابالین (Lyrica) نیز برای درمان برخی از افراد مبتلا به سندرم پای بیقرار موثر هستند.

داروهای شل کننده عضلات و داروهای خواب نیز در شرایطی که داروهای دیگر موثر واقع نشوند تجویز می شوند. در واقع این داروها بیشتر بر کیفیت خواب بیماران تاثیرات مثبت دارند اما تاثیر چندانی در کاهش احساس درد در پاها نمی گذارند.

داروهای مخدر نیز عمدتاً برای تسکین علائم شدید ناشی از سندرم پای بیقرار استفاده می شوند، اما لازم به ذکر است که این داروها اگر در دوزهای بالا استفاده شوند ممکن است اعتیادآور باشند. برخی از نمونه های داروهای مخدر عبارتند از ترامادول (Ultram، ConZip)، کدئین، اکسی کدون (Oxycontin، Roxicodone، دیگران) و هیدروکودون (Hysingla ER).

گاهی اوقات لازم است که پزشک چندین بار نوع و دوز داروی تجویز شده را تغییر دهد تا موثرترین دارو برای بیمار تعیین شود. اگر در دوران سالمندی قرار دارید و برای درمان سندرم پاهای بیقرار  و سایر بیماری ها به مراقبت های ویژه ای نیاز دارید، اما به دلیل ناتوانی و مشکلات حافظه قادر به مراقبت از خود نیستید زمان آن رسیده است که از یک پرستار سالمند در منزل کمک بگیرید.

شرکت پرستاری پرستار همراه الف یکی از معتبرترین مراکز ارائه خدمات پرستاری از سالمندان، کودکان و بیماران در منزل است که با سال ها تجربه ارزشمند و اخذ مجوزهای لازم آماده خدمات به همشهریان گرامی است.

برای برخورداری از خدمات کادر پرستاری مجرب و متخصص این مرکز به صورت شبانه روزی با همکاران ما تماس حاصل فرمایید تا در اسرع وقت نسبت به اعزام نیروی مورد نیاز شما اقدام شود.