روش های پیشگیری از سنگ کلیه در سالمندان

سنگ کلیه در سالمندان Kidney stones in the elderly با عوارض زیادی همراه است و توجه به پیشگیری و درمان این مشکل از اهمیت زیادی برخوردار است.

دفع سنگ کلیه بسیار دردناک است و بسیاری از افرادی که این درد را تجربه کرده اند، این درد را مشابه درد زایمان طبیعی توصیف کرده اند. امروزه تعداد افرادسالمندی که در معرض ابتلا به سنگ کلیه قرار دارند، رو به افزایش است.

افرادی که در جنوب کشور زندگی می کنند بیشتر مستعد ابتلا به سنگ کلیه هستند و احتمالاً  این موضوع به دلیل گرمای هوا و کم آبی بدن است. در این مقاله علاوه بر آشنایی با علل سنگ کلیه در سالمندان، علائم و روش های پیشگیری و درمان این مشکل را مورد بررسی قرار داده ایم:

سنگ کلیه چیست؟

سنگ کلیه – که گاهی اوقات نفرولیتیازیس نیز نامیده می شود – رسوبی است که در کلیه از مواد معدنی و نمک تشکیل می شود.  همانطور که از نام آن پیداست، این رسوب سخت در داخل کلیه های شما تشکیل می شود و ممکن است در سیستم ادراری نیز حرکت کنند.

اغلب، سنگ‌های کلیه کوچک تشکیل می شوند و به تدریج بزرگ‌ و بزرگ‌تر می‌شوند. گاهی اوقات سنگ هایی که در کلیه باقی می مانند مشکلی ایجاد نمی کنند. در مواقع دیگر، سنگ‌های کلیه از حالب عبور می‌کنند و سبب ایجاد علائم دردناک از جمله درد هنگام ادرار کردن و خون در ادرار می شوند.

انواع سنگ کلیه در سالمندان

سنگ های کلیه از کلسیم، اسید اوریک، استروویت یا سیستین ساخته می شوند. بیشتر این مواد معدنی از غذایی که می خورید به دست می آیند. به عنوان مثال ۸۰ درصد سنگ های کلیه را سنگ های کلسیمی تشکیل می دهند. سنگ های کلسیمی معمولاً از اگزالات کلسیم و فسفات کلسیم تشکیل شده اند که بدن شما آن ها را از غذا جذب می کند.

سنگ های استروویت کمی متفاوت از سایر انواع سنگ های کلیه هستند و در نتیجه تنها ۱۰ درصد از سنگ ها در این دسته قرار می گیرند. در حالی که سایر سنگ های کلیه از مواد معدنی مختلف و اسیدهای آمینه جذب شده از غذای شما ایجاد می شوند، این سنگ بیشتر با عفونت های مزمن دستگاه ادراری مرتبط است.

علل سنگ کلیه در سالمندان

در حال حاضر، پزشکان به طور کامل مطمئن نیستند که چه چیزی باعث ایجاد سنگ کلیه می شود، اما عوامل زیادی می توانند خطر ابتلا به سنگ کلیه را در افراد سالمند افزایش دهند. به عنوان مثال، رژیم غذایی، شرایط وزنی و ابتلا به بیمار ی های مختلف سبب افزایش احتمال ابتلا به سنگ کلیه در دوران سالمندی می شود.

مهم ترین عواملی که سبب افزایش احتمال ابتلا به سنگ کلیه در دوران سالمندی می شود عبارتند از:

کم آبی بدن

نقش کلیه تولید ادرار است و برای اینکه کلیه بتواند این وظیفه را انجام دهد به آب نیاز است. اگر ادرار شما آب کافی نداشته باشد، ممکن است بیش از حد غلیظ شود.

در این شرایط مواد معدنی ادرار شرایط لازم برای متبلور شدن را پیدا می کنند و با اتصال به یکدیگر سبب بوجود آمدن سنگ کلیه می شوند. بنابراین کم آبی بدن یکی از مهم ترین دلایل ایجاد سنگ های کلیه مرتبط با رژیم غذایی است که مهم ترین آن  سنگ های کلسیمی هستند.

رژیم غذایی

استفاده از برخی رژیم های غذایی خاص، خطر ابتلا به سنگ کلیه را افزایش می دهند. ماده شیمیایی خاصی به نام اگزالات وجود دارد که در ریواس، اسفناج، چغندر و بادام زمینی به وفور یافت می شود. براساس تحقیقات متخصصان، ترکیب اگزالات با تشکیل سنگ کلیه ارتباط مستقیم دارد. اگر مکرراً دچار سنگ کلیه می شوید، توصیه می شود از مصرف این نوع غذاها خودداری کنید.

عفونت های دستگاه ادراری

سنگ کلیه گاهی اوقات در پاسخ به عفونت ادراری رخ می دهد که به نام UTI نامیده می شود. اکثر سنگ‌های کلیه که از عفونت‌های دستگاه ادراری ایجاد می‌شوند، به عنوان سنگ‌های استروویت/عفونتی طبقه‌بندی می‌شوند. اگر به دلیل عفونت های مکرر UTI دچار سنگ کلیه می شوید، استفاده از  پدهای نظارت بر UTI ممکن است کمک کننده باشد.

عوامل ارثی

در برخی موارد به نظر می رسد که سنگ کلیه با عوامل ژنتیکی مرتبط باشد. در افرادی که از لحاظ ارثی مستعد ابتلا به سنگ کلیه هستند، سنگ کلیه اغلب به دلیل تولید بیش از حد اسید آمینه سیستئین ایجاد می شود.

هنگامی که یک استعداد ارثی، دلیلی برای ایجاد سنگ کلیه در سالمندان باشد، این نوع سنگ کلیه معمولاً به عنوان سنگ های سیستین طبقه بندی می شود. کمتر از ۱ درصد از سنگ های کلیه در این دسته قرار می گیرند. اغلب اوقات، سنگ های سیستین از زمانی که بیمار کودک است شروع به تشکیل می کنند.

چاقی

افراد چاق بسیار بیشتر در معرض ابتلا به سنگ کلیه هستند. دلیل این امر این است که چاقی با مقاومت به انسولین و برخی دیگر از عوامل برهم زننده  تعادل متابولیک مرتبط است. این عدم تعادل اغلب منجر به سنگ کلیه حاوی کلسیم می شود.

هنگامی که چاقی علت سنگ کلیه در سالمندان است، سنگ کلیه می تواند به عنوان سنگ های اسید اوریک نیز طبقه بندی شود. در این نوع سنگ کلیه، سنگ از اسید اوریک ( مواد زائد تولید شده توسط بدن) ایجاد می شود.

افراد مبتلا به اضافه وزن، اسهال مزمن یا دیابت نوع ۲، دچار شرایط هستند که کریستال های اسید اوریک به درستی حل نمی شوند و در نتیجه سنگ کلیه ایجاد می شود.

مشکلات گوارشی

هر بار که غذا می خورید، مواد شیمیایی مختلف جذب دستگاه گوارش شما می شود. اگر مشکلات گوارشی دارید، اگزالات بیش از حد می تواند جذب سیستم شما شود و در نتیجه منجر به تشکیل سنگ کلیه شود.

علائم سنگ کلیه چیست؟

شایع ترین علائم سنگ کلیه عبارتند از:

● دردهای شدید در پشت، پهلو، پایین شکم و/یا کشاله ران

● وجود خون در ادرار

● ادرار کدر

● ادرار بدبو

● نیاز مداوم به ادرار کردن

● درد هنگام ادرار کردن

● مشکل در ادرار کردن

در موارد شدید، ممکن است علائم بالا و همچنین علائم زیر را تجربه کنید:

● حالت تهوع

● استفراغ

● تب

● لرز

اگر درد شدیدی را تجربه کردید که باعث می‌شود یک‌جا بنشینید و قادر به حرکت نباشید، با پزشک خود تماس بگیرید. به همین ترتیب، اگر هر یک از این علائم شدید فوق را تجربه کردید، حتما به مراکز درمانی مراجعه کنید.

درمان سنگ کلیه

درمان سنگ کلیه براساس نوع سنگ و شرایط بیمار متفاوت است. اغلب، پزشکان برنامه درمانی را بر اساس اندازه سنگ تنظیم می کنند. بی شک درمان سنگ های کوچکتر راحت تر از سنگ های بزرگتر است.

اگر سنگ کلیه کوچک باشد، پزشکان ممکن است با نوشیدن آب زیاد و پرهیز از غذاهای مرتبط با سنگ کلیه، شما را تشویق کنند که خود به خود آن را دفع کنید. اگر پرستار سالمند هستید و سالمند تحت نظر شما با مشکل سنگ کلیه درگیر است بهتر است او را به نوشیدن آب فراوان ترغیب کنید.

پزشکان در بیشتر مواقع از بیماران می خواهند که پس از دفع، سنگ کلیه را نزد پزشک برده تا برای تشخیص نوع سنگ مورد آزمایش قرار گیرد.  تجزیه و تحلیل نوع سنگ کلیه، به تعیین اینکه آیا مشکلات دیگری در مورد سنگ کلیه وجود دارد یا خیر کمک خواهد کرد.

برای سنگ‌های کلیوی بزرگ‌تر، دفع سنگ به شکل طبیعی گزینه‌ مناسبی نیست. در نتیجه، متخصص اورولوژی ممکن است روشی به نام سنگ شکن را تجویز کند. هدف از این روش شکستن سنگ کلیه به قطعات کوچکتر است تا بتوان آنها را به صورت جداگانه دفع کرد.

در موارد دیگر، اورولوژیست ممکن است روش دیگری به نام نفرولیتوتومی از راه جراحی را تجویز کند. این روش تهاجمی‌تر است زیرا شامل جراحی می‌شود که پزشک برای برداشتن سنگ کلیه استفاده می کند. این روش شامل برش بخشی از پوست و عضلات کمر توسط پزشک برای ورود به کلیه است.

در برخی موارد، پزشک ممکن است برای جلوگیری از رشد بیشترسنگ کلیه در سالمندان از روش دارو درمانی استفاده کند.

غذا و سنگ کلیه در سالمندان

نوع تغذیه یکی از مهم ترین عوامل موثر در تشکیل سنگ کلیه است. اگر شما یا عزیزانتان به صورت مداوم با مشکل سنگ کلیه دست به گریبان هستید احتمال بهتر است که از خوردن غذاهای حاوی اگزالات خودداری کنید تا از تشکیل بیشتر سنگ کلیه جلوگیری کنید.

چه غذاهایی سبب ایجاد سنگ کلیه می شوند؟

همانطور که بیان شد، برخی غذاها باعث ایجاد سنگ کلیه شوند. در لیست زیر با غذاهایی که سبب ایجاد سنگ کلیه می شوند آشنا خواهید شد:

● گوشت قرمز

● صدف

● ریواس

● اسفناج

● چغندر

● جوانه گندم

● بادام زمینی

● الکل

● غذاهای حاوی شربت ذرت با فروکتوز بالا

توجه داشته باشید که صرفاً پرهیز از این غذاها به این معنی نیست که دیگر دچار سنگ کلیه نمی شوید بلکه به این معنی است که احتمال ابتلای شما به سنگ کلیه کمتر از قبل است.

غذاهایی که می توانند از سنگ کلیه در سالمندان جلوگیری کنند

همانطور که برخی غذاها با تشکیل سنگ کلیه مرتبط هستند، برخی دیگر با پیشگیری از سنگ کلیه ارتباط دارند. رژیم‌های غذایی حاوی میوه‌ها، سبزیجات تازه، غلات کامل و لبنیات کم‌چرب اغلب باعث پیشگیری از تشکیل سنگ کلیه می شوند.

علاوه بر موارد فوق، نوشیدن آب فراوان نیز منجر به کاهش غلظت ادرار و کاهش احتمال تشکیل سنگ کلیه می شود. اصلاح رژیم غذایی و پیروی از سبک زندگی سالم بهترین راه برای جلوگیری از تشکیل سنگ کلیه در سالمندان است.

اگر برای مراقبت از سالمند عزیزتان به دریافت کمک از سوی افراد حرفه ای نیاز دارید، موسسه پرستاری پرستار همراه الف   یه عنوان یکی از معتبرترین مرکز مراقبت و پرستاری در منزل، آماده ارائه خدمات تخصصی به شماست.

این مرکز با برخورداری از کادر مجرب پرستار سالمند، پرستار کودک و پرستار بیمار به صورت شبانه روزی آماده مراقبت و پرستاری از عزیزان شما در منزل هستند.

برای کسب اطلاعات بیشتر با همکاران ما در واحد مشاوره تماس حاصل فرمایید