هر آنچه باید در مورد عفونت ادراری در کودکان بدانید

عفونت ادراری در کودکان (UTI) یکی از مشکلات رایجی است که در این بیماری بخشی از  دستگاه ادراری از جمله کلیه ها، حالب، مثانه و مجرای ادراری دچار عفونت می شود. این بیماری در تمام گروه های سنی مشاهده می شود و در میان کودکان نوپا و نوزادان نیز شیوع دارد.بیماری عفونت ادراری در کودکان به خودی خود برطرف نمی شوند و لازم است که مورد درمان تخصصی قرار گیرد.

خوشبختانه مراحل درمان این بیماری چندان پیچیده نیست و در صورت تشخیص و درمان به موقع عوارض خطرناکی ایجاد نمی کند. در مقابل عدم درمان به موفع این بیماری با آسیب های جدی به کلیه ها و بروز عفونت های جدی تر همراه است.

با توجه به اهمیت این موضوع، در این مقاله به بررسی عفونت ادراری در کودکان پرداخته ایم:

علل عفونت ادراری در کودکان

عفونت ادراری در کودکان، اغلب توسط باکتری های طبیعی که در روده یافت می شوند، ایجاد می شوند. در حالی که سیستم ادراری به طور معمول با هر گونه باکتری خارجی مبارزه می کند، گاهی اوقات باکتری باعث بروز عفونت می شود.

در نوزادان و کودکان نوپا، گاهی اوقات استفاده از پوشک یا عدم رعایت بهداشت سبب سرایت عفونت های باکتریایی از مدفوع به مثانه می شود. این نوع از عفونت ممکن است نشان دهنده نوعی مشکل در ساختار دستگاه ادراری کودک باشد. کودکانی که در خانواده آنها سابقه ابتلا به عفونت ادراری وجود دارد بیشتر از سایرین در معرض ابتلا به این بیماری قرار دارند.

علائم و نشانه های عفونت ادراری در کودکان

علائم و نشانه های عفونت ادراری در یک کودک نوپا ممکن است متفاوت از بزرگسالان به نظر برسد، به خصوص اگر کودک از نظر کلامی رشد چندانی نکرده باشد. عفونت ادراری در کودکان گاهی اوقات هیچ علامتی ندارد، به خصوص اگر کودک نوپا کمتر از ۲ سال داشته باشد.

با این حال، تحقیقات متخصصان نشان می دهد که بروز تب غیرقابل توضیح یکی از شایع ترین علامت ابتلا به عفونت ادراری در کودکان نوزاد تا ۲ سال است.

سایر علائم عفونت ادراری در کودکان شامل موارد زیر است:

• ادرار کدر، تیره، خونی یا بدبو
• اسهال یا استفراغ
• تب
• تکرر ادرار
• تحریک پذیری یا بی قراری
• کمبود اشتها
• درد کمر یا شکم
• درد یا سوزش با ادراری

دختران بیشتر از پسران مستعد ابتلا به عفونت ادراری هستند، زیرا مجرای ادراری آنها کوتاه‌تر و نزدیک‌تر به مقعد است در نتیجه بیشتر در معرض باکتری های عفونی قرار می گیرد. پسرانی که ختنه نشده اند نیز کمی بیشتر از پسرانی که ختنه می شوند، به عفونت ادراری مبتلا می شوند.

تشخیص عفونت ادراری در کودکان

اگر والدین و پرستار کودک به این موضوع مشکوک شده اند که کودک به عفونت ادراری مبتلا شده است باید سریعاً کودک را به نزد پزشک اطفال ببرند. تشخیص و درمان سریع این مشکل نقش موثری در جلوگیری از عفونت های جدی تر در کلیه ها و سایر نقاط بدن دارد.

پزشکان پس از معاینه کودک، سوابق پزشکی و علائم کودک را مورد بررسی و ارزیابی قرار می دهند و ممکن است کودک را از لحاظ فیزیکی مورد معاینه قرار دهند.

با این که کلیه موارد فوق، نقش موثری برای تشخیص عفونت ادراری دارد اما تنها راه قطعی برای تشخیص ابتلای کودک به عفونت ادراری انجام آزمایش کشت ادرار است.

در شرایطی که امکان تهیه نمونه ادرار از کودک وجود نداشته باشد، احتمالا از کاتتر برای دریافت مقدار کمی ادرار استفاده می شود. در این روش افراد متخصص با قرار دادن یک لوله بسیار نازک در مجرای ادرار و بالا به داخل مثانه اقدام به دریافت نمونه ادرار می کنند.

درمان عفونت ادراری در کودکان

پرکاربرد ترین روش درمان عفونت ادراری، تجویز آنتی بیوتیک است که باکتری های عامل عفونت را از بین می برد. اگر کودک درد قابل توجهی داشته باشد، ممکن است دارویی که پوشش مجاری ادراری را بی حس می کند نیز برای کاهش دردر تجویز شود.

مصرف آنتی بیوتیک براساس دستور پزشک و برای مدتی که توسط پزشک تعیین شده است از اهمیت چشمگیری در بهبود شرایط کودک برخوردار است.  مصرف مایعات فراوان در هنگام مصرف آنتی بیوتیک برای بهبود سریع تر شرایط کودک موثر است اما لازم به ذکر است که استفاده از نوشیدنی های کافئین دارد باید در این مدت محدود شود.

گاهی اوقات ممکن است که پزشک  پس از پایان دوره مصرف دارو، آزمایش ادرار را تکرار کند تا مطمئن شود که عفونت به صورت کامل برطرف شده است.

در شرایط ابتلا به عفونت ادراری شدید و نوزادان کمتر از ۶ ماه، گاهی بستری شدن کودک در بیمارستان ضروری است. بستری شدن در بیمارستان نقش موثری در نظارت دقیق و مصرف دقیق داروها توسط کودک دارد. پزشکان در شرایط ابتلای کودک به کم آبی، ابتلا به عفونت کلیه یا پخش شدن عفونت در بدن معمولا بستری در بیمارستان را بهترین گزینه برای درمان کودک می دانند.

جلوگیری از عفونت ادراری در کودکان

یکی از مهم ترین روش های پیشگیری از عفونت ادراری در کودکان نوپا، تعویض مکرر پوشک است، زیرا این کار گسترش باکتری‌های مولد عفونت را به شدت کاهش می دهد. در شرایطی که کودک به تنهایی به دستشویی می رود، آموزش نکات بهداشت شخصی (به ویژه برای دختران) از اهمیت بسزایی برخوردار است. لازم به ذکر است که اهمیت پاک کردن بدن از  جلو به عقب در دختران اهمیت بسزایی دارد.

پوشیدن لباس زیر نخی و پرهیز از حمام در وان حباب دار نیز سبب کاهش رشد و تحریک باکتری های عفونت ادراری می شود. همچنین لازم است که کودک این موضوع را درک کند که در شرایط نیاز به دفع نباید به بهانه بازی خود را نگه دارد و باید سریعا ادرار خود را تخلیه کند.

نگه داشتن ادرار در مثانه یکی از مهم ترین دلایل رشد باکتری های در کلیه است بنابراین کودک باید در مورد اهمیت تخلیه به موقع ادرار به خوبی تحت آموزش قرار گیرد.

چه زمانی باید با دکتر تماس بگیرید

در شرایطی که کودک از یک دوره کامل آنتی بیوتیک استفاده کرده است و همچنان با علائم عفونت ادراری دست به گریبان است باید کودک مجددا توسط پزشک اطفال مورد معاینه قرار گیرد.

در این شرایط پزشک احتمالا از آزمایش کشت ادرار یا سایر  آزمایش‌ها برای تشخیص مشکلات احتمالی موثر در عفونت ادراری استفاده خواهد کرد. در صورت مشاهده عوارض زیر سریعا کودک باید به مراکز درمانی منتقل شود:

• تب کودک ۱۰۱ درجه فارنهایت یا ۳۸/۳ درجه سانتری گراد یا بیشتر باشد
• کودک تب همراه با لرز دارد
• کودک در هنگام ادرار درد دارد
• ادرار بدبو یا خونی است

در حالی که عفونت ادراری در کودکان مشکلی  دردناک است اما در صورت تشخیص و درمان به موقع این علائم قابل کنترل و درمان هستند. علائم عفونت ادراری معمولاً پس از شروع آنتی بیوتیک، در عرض دو تا سه روز کاهش پیدا می کنند.  اکثر عفونت های ادراری ظرف یک هفته پس از شروع درمان به صورت کامل از بین می روند.

اگر برای مراقبت از فرزند دلبند خود به دریافت کمک های تخصصی نیاز دارید، موسسه پرستاری پرستاری همراه الف با کادر پرستار کودک حرفه ای اما ارائه خدمات شبانه روزی به شماست.

برای آشنایی با خدمات این مرکز با همکاران ما در واحد مشاوره تماس حاصل فرمایید.