محافظت از کودکان در مقابل تب دنگی

درحال حاضر شاهد اخبار نگران کننده از افزایش ابتلا به تب دنگی در کشور هستیم. این بیماری ویروسی توسط پشه آئدس منتقل می شود و در برخی از افراد با علائم شدید و خطر مرگ همراه است. خوشبختانه روش های موثری برای پیشگیری از ابتلا به تب دنگی و محافظت از کودکان در برابر گزش پشه آئدس وجود دارد که در این مقاله به بررسی آن پرداخته ایم.

تب دنگی چیست؟

تب دنگی نوعی بیماری شبیه به آنفولانزا است که توسط پشه های آئدس منتقل می شود. اکثر افراد مبتلا به تب دنگی هیچ علامتی ندارند، اما این بیماری ممکن است با تب همراه باشد  و در موارد نادر بیماران ممکن است به دلیل علائم شدید، به مراقبت های بیمارستانی نیاز داشته باشند و یا حتی بر اثر تب دنگی از بین بروند.

چگونگی ابتلا به تب دنگی

معمولا گزش پشه آئدس آلوده به ویروس دنگی، سبب ابتلا به بیماری تب دنگی می شود. پشه‌های آئدس معمولاً در طول روز قربانیان خود را  نیش می‌زنند. براساس آمارهای موجود بیشترین خطر گزش این پشه ها  2 ساعت پس از طلوع و همچنین درست قبل از غروب آفتاب است.

بنابراین کودکان نیز مانند تمام گروه های سنی دیگر، در این بازه زمانی بیشتر در معرض خطر گزش و آلوده شدن به ویروس تب دنگی قرار دارند.  همچنین وسایل حاوی آب مانده مانند آب زیر گلدان یا جمع کننده آب باران در اطراف خانه، بهترین مکان برای تخم گذاری این پشه ها هستند و تعداد این پشه ها در این اماکن بیشتر است.

همان طور که بیان شد پشه Aedes در آب تولید مثل می کند و حتی در مقدار بسیار کمی از آب نیز قادر به تخم گذاری است. به عنوان مثال، سطل ها، لاستیک های ماشین قدیمی، گودال ها و حتی سر بطری های حاوی آب مکان تخم گذاری این پشه ها هستند.

قابل ذکر است که ویروس تب دنگی مستقیماً از فردی به فرد دیگر سرایت نمی کند اما اگر پشه آئدس در هفته اول آلوده شدن فرد مبتلا به ویروس وی را مورد گزش قرار دهد، پشه به این ویروس آلوده می شود و در صورت نیش زدن فرد سالم این ویروس به فرد جدیدی منتقل خواهد شد.

همچنین در صورتی که زن باردار توسط این پشه مورد گزش قرار گیرد، احتمال انتقال ویروس به جنین از طریق خون یا در هنگام زایمان وجود دارد.

علائم ابتلا به تب دنگی در کودکان

در بسیاری از موارد تشخیص اینکه آیا کودک به تب دنگی مبتلا شده است امری دشوار است، زیرا اکثر افراد مبتلا به دنگی هیچ علامتی ندارند. همچنین بیشتر علائم ابتلای کودکان به تب دنگی ممکن است شباهت زیادی به سایر عفونت های رایج در دوران کودکی داشته باشد.

اکثر افراد مبتلا به دنگی، علائم خفیف یا بدون علائم دارند و در عرض 1 تا 2 هفته بهبود پیدا می کنند. از هر 4 نفر مبتلا به تب دنگی 1 نفر دچار علائم واضح این بیماری می شود. معمولا علائم ابتلا به تب دنگی در حدود 4 تا 10 روز پس از گزش توسط پشه آلوده شروع می شود و 2 تا 7 روز ادامه می یابد.

علائم دنگی ممکن است شامل موارد زیر باشد:

• تب شدید ناگهانی، تا 40 درجه سانتیگراد
• سردرد شدید
• درد پشت چشم
• دردهای عضلانی و مفاصل
• حالت تهوع
• استفراغ
• تورم غدد
• بثورات پوستی

کودکان و نوزادان مبتلا به دنگی نیز ممکن است بیش از حد معمول تحریک پذیر  به نظر برسند و میزان اشتها و الگوهای خواب آنها دچار تغییرات شدید شود. علائم تب دنگی شباهت زیادی به سایر بیماری ها مانند زیکا، چیکونگونیا و مالاریا دارد.

از آنجایی که بسیاری از افراد مبتلا به تب دنگی علائمی ندارند( یا علائم خفیفی دارند) علائم ابتلا به این بیماری اغلب با سایر بیماری‌ها اشتباه گرفته می شود. تنها راه اطمینان از ابتلا به تب دنگی، آزمایش خون است.

بنابراین لازم است که والدین و پرستار کودک در صورت مشاهده علائم فوق در کودکان، سریعا کودک را به اولین مرکز پزشکی کودکان منتقل کنند.

بهترین راه برای درمان تب خفیف چیست؟

درمان خاصی برای درمان عفونت تب دنگی وجود ندارد. درمان های پزشکی دنگی اساساً شامل تجویز داروهای مورد استفاده در درمان تب و درد است. اکثر افراد مبتلا به عفونت خفیف دنگی را می توان در خانه با داروهای مسکن مانند پاراستامول یا استامینیفون درمان کرد و نیازی به مداخله پزشکی نخواهد داشت و بیمار به تدریج به حالت عادی برمی گردد.

مهم ترین اقدامات برای درمان تب دنگی خفیف:

• استراحت کافی
• نوشیدن مقدار زیادی آب
• مصرف غذای مقوی
• استفاده از استامینیفون یا پاراستامول برای کمک به کاهش درد و تب
• مرطوب کردن پوست با اسنفج مرطوب با آب خنک
• عدم استفاده از داروهای ضد التهابی غیر استروئیدی مانند ایبوپروفن و آسپرین به دلیل افزایش احتمال خونریزی
• آگاهی از علائم تب دنگی شدید و مراجعه به موقع به پزشک

علائم  تب دنگی ممکن است در عرض چند ساعت شدت پیدا کند بنابراین در صورت مشاهده علائم اولیه تب دنگی در اسرع وقت به دنبال مراقبت های پزشکی فوری باشید.

علائم خطرناک تب دنگی

کودکان خردسال، زنان باردار و افراد مسن با سایر بیماری ها (مانند بیماری کلیوی و دیابت) بیشتر از سایرین در معرض ابتلا به علائم جدی تب دنگی قرار دارند. هنگامی که عفونت دنگی به تب دنگی شدید تبدیل شود، می تواند به سرعت منجر به عوارض تهدید کننده زندگی شود.

علائم شدید ابتلا به تب دنگی اغلب بعد از پایان تب ظاهر می شود و شامل موارد زیر است:

• درد شدید شکم
• استفراغ مداوم
• تنفس سریع و پی در پی
• خونریزی لثه یا بینی
• خستگی
• بی قراری
• خون در استفراغ یا مدفوع
• تشنه بودن زیاد
• پوست رنگ پریده و سرد
• احساس ضعف
• خواب آلودگی، کمبود انرژی یا تحریک پذیری

کودکان مبتلا به دنگی شدید اغلب نیاز به بستری شدن در بیمارستان دارند. همچنین مهم است که مراقب علائم کم آبی در کودکان باشید. کم آبی بدن زمانی اتفاق می افتد که بدن به دلیل تب، استفراغ، اسهال یا ننوشیدن مایعات کافی مایعات زیادی از دست بدهد.

بهترین روش های محافظت از کودکان در برابر تب دنگی

پیشگیری از نیش پشه بهترین راه برای جلوگیری از ابتلا به دنگی است. شما می توانید با انجام اقداماتی برای جلوگیری از نیش پشه (به ویژه در طول روز و حوالی سحر و غروب) و کاهش مکان های تولید مثل پشه در اطراف محل زندگی، کار و تحصیل خود و خانواده تان انجام دهید. همچنین مهم است که در مورد وضعیت دنگی در منطقه خود به روز بمانید و از دستورالعمل های ارائه شده توسط مقامات بهداشتی محلی پیروی کنید.

جلوگیری از نیش پشه برای خانواده

به کارگیری دستورالعمل های زیر نقش موثری در حفاظت از خانواده در برابر تب دنگی دارد:

• در اوج فعالیت پشه ها از بیرون رفتن خودداری کنید. (به احتمال زیاد  2 ساعت پس از طلوع خورشید و درست قبل از غروب آفتاب)
• لباس های گشاد بپوشید که دست ها و پاهای شما را بپوشاند.
• جوراب و کفش کامل بپوشید.
• از مواد دافع پشه بر روی پوست در معرض استفاده استفاده کنید (دفع کننده های مبتنی بر DEET موثرترین هستند). دستورالعمل های روی برچسب محصول را دنبال کنید.
• اسپری دافع پشه در اطراف ساختمان.
• از کلاف های پشه استفاده کنید.
• هنگام خواب – به خصوص در طول روز – از پشه بند استفاده کنید.
• در صورت وجود از تهویه مطبوع استفاده کنید. اگر در دسترس نیست، پنجره ها و درها را بسته نگه دارید یا از پشه بند استفاده کنید.
• برای نگه داشتن پشه ها در خارج از خانه از در و پرده پشه استفاده کنید. هر گونه سوراخ در صفحه نمایش را تعمیر کنید.
• اگر فردی در خانواده مبتلا به تب دنگی است، مراقب اقدامات فوق در داخل و خارج از منزل باشید تا احتمال نیش زدن پشه فرد مبتلا و سپس گزیده شدن فرد دیگری در خانه را کاهش دهید.

محافظت از نوزادان و کودکان در برابر نیش پشه

• از پشه بند یا پرده های مناسب روی گهواره، کالسکه یا محل بازی کودک استفاده کنید.
• در لباس کودک از  آستین بلند، شلوار بلند و جوراب مناسب استفاده کیند تا احتمال گزش را به حداقل برسد.
• از یک حشره کش مناسب سن توصیه شده توسط یک متخصص مراقبت های بهداشتی استفاده کنید. (محصولات حاوی روغن اکالیپتوس لیمویی (OLE) یا پارامنتان دیول (PMD) در کودکان زیر 3 سال باید اجتناب شود.)
• فعالیت‌های بیرون از خانه را در هنگام سحر و غروب که پشه‌ها بیشتر فعال هستند، محدود کنید.

انهدام مکان های تولید مثل پشه

• خانه خود را تمیز نگه دارید.
• ظروف آب یا زباله های احتمالی حاوی آب گندیده را از اطراف خانه، محل کار یا مدرسه کودکان پاکسازی کنید. به عنوان مثال، بطری ها، جعبه های پلاستیکی، لاستیک ها، پوسته های نارگیل یا هر شی دیگری که می تواند آب را جمع کند.
• زهکش ها و ناودان های مسدود شده را برای جلوگیری از تجمع آب پاک کنید.
• هر ظروفی که آب را در خود جمع کرده و در خود نگه می‌دارد، مانند گلدان‌ها و سطل‌ها، به‌طور مرتب خالی، بپوشانید یا آن‌ها را درمان کنید.
• ظروف آب را بپوشانید. برای جلوگیری از تخمگذاری پشه ها در ظروف آب از درپوش های محکم، صفحه یا توری سیمی با سوراخ های کوچکتر از پشه بالغ استفاده کنید.
• ظروف آب را خالی و تمیز کنید تا هر گونه تخم پشه پاکسازی شود.
• همسایگان خود را تشویق کنید تا اقداماتی را برای از بین بردن مکان های تولید مثل پشه انجام دهند.

آگاه سازی کودکان در برابر خطر تب دانگی

با کودکان در مورد نقش پشه ها در ایجاد بیماری های مختلف از جمله تب دنگی صحبت کنید. همچنین  با آموزش اقدامات محافظتی در برابر نیش پشه مانند پوشیدن لباس های محافظ و استفاده از مواد دافع پشه هنگام بیرون رفتن از منزل به کودکان اطلاعات کافی ارائه دهید.

کودکان رفتارهای بهداشتی را از والدین و پرستار کودک یاد می گیرند، پس سعی کنید که الگوی مناسبی برای کودکان باشید و با انجام  اقدامات پیشگیرانه از نیش پشه الگوی مناسبی برای کودکان خود باشید.

در صورتی که برای مراقبت از کودکان خود به دریافت کمک های تخصصی و افراد حرفه ای نیاز دارید، مرکز پرستاری پرستار همراه الف یکی از معتبرترین مراکز ارائه کننده خدمات پرستاری در منزل بوده که آماده ارائه کمک های تخصصی به همشهریان گرامی است.

برای کسب اطلاعات بیشتر به همکاران ما در واحد مشاوره تماس حاصل فرمایید.