هر آنچه باید درباره یبوست در کودکان بدانید
یبوست در کودکان Constipation in Children یکی از شایع ترین چالش هایی است که مشکلات فراوانی را برای والدین و پرستار کودک ایجاد می کند. معمولا یبوست در کودکان به دلیل کند شدن حرکات روده اتفاق می افتد و با خروج مدفوع خشک و سفت همراه است.
شایع ترین علل بروز یبوست در کودکان، آموزش زود هنگام استفاده از دستشویی و ایجاد تغییر در رژیم غذایی کودک است. خوشبختانه مشکل یبوست در کودکان در بیشتر مواقع موقتی و قابل درمان است.
در این مقاله اطلاعات جامعی در خصوص یبوست در کودکان در اختیار شما قرار خواهیم داد:
علائم یبوست در کودکان
علائم و نشانه های یبوست در کودکان شامل موارد زیر باشد:
- اجابت مزاج کمتر از سه بار در هفته
- حرکات روده ای سخت، خشک
- درد هنگام اجابت مزاج
- دل درد
- نشت مدفوع مایع یا خمیری در لباس زیر کودک – نشانهای از تجمع مدفوع در رکتوم
- مشاهده خون روی سطح مدفوع
- کودک از اجابت مزاج می ترسد و از این کار اجتناب می کند، پاهای خود را برای نگه داشتن مدفوع به هم نزدیک می کند، بدنش را میپیچاند یا حالت چهرهاش دگرگون می شود.
چه زمانی برای یبوست در کودکان به پزشک مراجعه کنیم:
ابتلای کودک به یبوست مزمن ممکن است منجر به عوارض آزاردهنده ای شود یا نشانه یک بیماری زمینه ای باشد. اگر یبوست بیش از دو هفته طول کشید یا با موارد زیر همراه بود، کودک را نزد پزشک ببرید.
- تب
- بی اشتهایی
- خون در مدفوع
- تورم شکم
- کاهش وزن
- درد در هنگام اجابت مزاج
- خروج قسمتی از روده از مقعد (پرولپس رکتوم)
علل یبوست در کودکان
مشکل یبوست در کودکان در بیشتر مواقع زمانی رخ می هد که مدفوع به آرامی در دستگاه گوارش حرکت کند و به دلیل از دست دادن تدریجی آب دچار سفتی و خشکی شود.
مهم ترین عوالم دخیل در ایجاد یبوست در کودکان عبارتند از:
نادیده گرفتن احساس اجابت مزاج. برخی از کودکان به دلیل ترس از توالت رفتن یا عدم تمایل به توقف بازی ممکن است احساس اجابت مزاج را نادیده بگیرند. همچنین برخی از کودکان ممکن است در شرایطی که در خارج از منزل خود هستند به دلیل ناتوانی در استفاده از توالت عمومی ( در مدرسه یا مهد کودک) احساس اجابت مزاج را سرکوب کنند.
اجابت مزاج دردناک این مشکل یکی از شایع ترین علل بروز یبوست در کودکان است که به دلیل مدفوع بزرگ و سفت اتفاق می افتد. در مواقعی که کود ک در هنگام خروج مدفوع درد زیادی کشیده باشد برای جلوگیری از این تجربه دردناک سعی می کند که جلوی مدفوع خود را نگه دارد.
آموزش زود هنگام استفاده از دستشویی برخی از کودکانی که قبل از کسب آمادگی کافی، در معرض آموزش استفاده از دستشویی قرار گرفته اند ممکن است مدفوع خود را نگه دارند. این موضوع بیشتر در شرایطی رخ می دهد که آموزش توالت رفتن به یک جنگ تمام عیار تبدیل شود. در این شرایط کودک ممکن است به صورت خودخواسته شروع به نادیده گرفتن میل به مدفوع کند اما این عادت به سرعت از حالت ارادی خارج می شود و به یک عادت غیر ارادی تبدیل می شود که تغییر آن بسیار دشوار خواهد بود.
تغییر در رژیم غذایی. کمبود میوه و سبزیجات غنی از فیبر یا مایعات کافی در رژیم غذایی کودک با بروز یبوست در کودکان ارتباط مستقیم دارد. یکی از رایجترین زمانهایی که کودکان دچار یبوست میشوند، زمانی است که رژیم غذایی کودک از حالت مایع به رژیم غذایی حاوی غذاهای جامد تغییر میکند.
تغییرات در روتین زندگی کودک. بروز هر گونه تغییر در برنامه زندگی کودک – مانند سفر، تغییرات اقلیمی یا استرس – بر عملکرد روده تأثیرگذار است. همچنین کودکان در ابتدای شروع مدرسه در خارج از خانه بیشتر احتمال دارد یبوست را تجربه کنند.
عوارض داروها برخی از داروهای ضد افسردگی نقش چشمگیری در ایجاد یبوست در کودکان دارند.
حساسیت به شیر گاو. حساسیت به شیر گاو یا مصرف زیاد لبنیات (پنیر و شیر گاو) گاهی منجر به بروز یبوست در کودکان می شود.
سابقه خانوادگی. کودکانی که اعضای خانواده آنها با مشکل یبوست دست به گریبان هستند، بیشتر در معرض ابتلا به مشکل یبوست هستند. این عارضه ممکن است به دلیل عوامل ژنتیکی یا محیطی مشترک باشد.
سابقه ابتلا به بیماری گاهی اوقات مشکل یبوست در کودکان نشان دهنده یک ناهنجاری آناتومیک، مشکل متابولیک در سیستم گوارشی یا یک بیماری زمینه ای دیگر است.
چه کودکانی بیشتر در معرض یبوست قرار دارند؟
مشکل یبوست بیشتر در کودکانی دیده می شود که به یکی از مشکلات زیر دچار باشند:
- کم تحرکی
- عدم مصرف فیبر کافی
- عدم نوشیدن مایعات
- مصرف داروهای ضد افسردگی
- بیماری های مرتبط با مقعد یا راست روده
- اختلال عصبی
بنابراین در صورتی که فرزند شما با یک یا چند مورد از مشکلات فوق دست به گریبان است، بهتر است پیش از بروز یبوست به دنبال یافتن تکنیک های مناسب برای پیشگیری از این مشکل باشید.
عوارض یبوست در کودکان
اگرچه مشکل یبوست در کودکان بسیار شایع است اما معمولا جدی بوجود نمی آورد. در صورتی که یبوست به یک مشکل مزمن و طولانی مدت تبدیل شود ممکن است با عوارض زیر همراه باشد:
- پارگی های دردناک در پوست اطراف مقعد (شقاق مقعد)
- افتادگی رکتوم، یا خروج رکتوم از مقعد
- نگه داشتن مدفوع
بسیاری از کودکان مبتلا به یبوست به دلیل درد ناشی از خروج مدفوع، از دستشویی رفتن اجتناب می کنند و به دلیل تجمع مدفوع در کولون و رکتوم دچار نشت مدفوع در اطراف مقعد می شود. (انکوپرزیس)
روش های جلوگیری از یبوست در کودکان
برخی از سودمندترین روش های پیشگیری از یبوست در کودکان عبارتنداز:
به کودک خود غذاهای پرفیبر بدهید.
رژیم غذایی غنی از فیبر باعث شکل گیری مدفوع نرم و حجیم می شود که کودک به راحتی توانایی دفع آن را دارد. غذاهای پرفیبر مانند میوه ها، سبزیجات، لوبیاها و غلات و نان های سبوس دار را به صورت منظم در وعده های غذایی کودک بگنجانید. اگر کودک به رژیم غذایی پر فیبر عادت ندارد، برای جلوگیری از گاز و نفخ شکم، هر روز تنها چند گرم فیبر به وعده های غذایی کودک اضافه کنید.
متخصصان توصیه می کنند که مقدار مصرف مجاز فیبر رژیمی در حدود ۱۴ گرم به ازای هر ۱۰۰۰ کالری انرژی در رژیم غذایی کودک است.
برای کودکان کوچکتر، این مقدار به معنای دریافت حدود ۲۰ گرم فیبر غذایی در روز ،برای دختران نوجوان و زنان جوان، ۲۹ گرم در روز و برای پسران و مردان جوان ۳۸ گرم در روز است.
کودک را به نوشیدن مایعات تشویق کنید. آب بهترین نوشیدنی برای رفع یبوست در کودکان است.
کودک را به انجام فعالیت بدنی ترغیب کنید. انجام فعالیت بدنی منظم به تحریک عملکرد طبیعی روده کمک می کند.
برای دستشویی رفتن یک روتین ایجاد کنید. بهتر است بعد از وعده های غذایی به صورت منظم زمانی را برای دستشویی رفتن کودک اختصاص دهید.
در صورت لزوم، یک زیرپایی تهیه کنید تا کودک شما راحت روی توالت فرنگی بنشیند. البته استفاده از ظروف مخصوص آموزش دستشویی به کودکان نیز گزینه مناسبی است.
به کودک یادآوری کنید که به صدای بدن خود توجه کند. برخی از کودکان آنقدر در بازی غرق می شوند که تمایل به اجابت مزاج را نادیده می گیرند. در صورت تکرار چنین تاخیرهایی احتمال بروز یبوست در کودکان افزایش پیدا می کند.
حامی باشید. به تلاش های فرزندتان برای استفاده منظم از دستشویی پاداش دهید. مثلا هر بار که کودک در اجابت مزاج موفق شد می توانید از یک جایزه کوچک برای تشویق او استفاده کنید.
بهترین جوایز برای این موضوع شامل برچسب های مورد علاقه، کتاب یا بازی خاصی است که فقط پس از دستشویی رفتن قابل دسترس هستند. اما به خاطر بسپارید که هرگز کودک را برای عدم موفقیت در دفع مدفوع یا آلوده شدن لباس ها تنبیه نکنید.
داروهای کودک را براساس دستور پزشک مصرف کنید. اگر کودک برای رفع یبوست نیاز به مصرف دارو دارد لازم است که مطابق با دستور پزشک و در فواصل زماین معین به کودک دارو بدهید.
شرکت پرستاری پرستار همراه الف یکی از معتبرترین مراکز ارائه خدمات پرستاری در منزل است که از سال های تجارب ارزشمند در این حوزه برخوردار است. کادر با تجربه پرستار کودک، پرستار سالمند و پرستار بیمار در این مرکز به صورت شبانه روزی آماده ارائه خدمت به بیماران گرامی است.