مراقبت از سالمندان در واپسین لحظات زندگی ( بخش دوم)

همانگونه که در بخش اول این مقاله ذکر شد،مراقبت از سالمندان در روزهای پایانی زندگی به مهارت و تخصص کافی نیاز دارد. بسیاری از سالمندان در این مرحله از زندگی دچار مشکلات و بیماری های ناتوان کننده می شوند و به مراقبت های ویژه ای نیاز خواهند داشت. در ادامه به بررسی سایر مشکلات جسمی و روانی و معنوی بیماران پرداخته ایم:

مراقبت از سالمندان مبتلا به مشکلات گوارشی

بسیاری از سالمندانی که در مراحل پایانی زندگی قرار گرفته اند دچار حالت تهوع، استفراغ، یبوست و از دست دادن اشتها می شوند. بروز مشکلات بلع نیز ممکن است شرایط را برای برخی از بیماران دشوار تر سازد.

علل بروز و روش های درمان این علائم با یکدیگر تفاوت دارند، بنابراین لازم است که یک پزشک با تجربه برای تسکین این علائم بیمار را تحت نظر قرار دهد. برخی از داروها تاثیرات مطلوبی بر کنترل حالت تهوع، استفراغ یا یبوست ناشی از مصرف داروهای مسکن دارند.

اگر بیمار دچار کمبود اشتها شده باشد، بهتر است با در نظر گرفتن شرایط از غذای مورد علاقه در مقادیر کمتر و دفعات بیشتر به بیمار ارائه شود. بنابراین توصیه می شود که وعده های غذایی مکرر و کوچکتر  به جای سه وعده غذایی بزرگتر جایگزین شوند. در شرایطی که بیمار تمایل به غذا خوردن دارد اما به دلیل خستگی و ضعف قادر به غذا خوردن نیست بهتر است یک پرستار سالمند با تجربه و باحوصله به تغذیه بیمار کمک کند.

ذکر این نکته ضروری است که هرگز نباید یک بیمار در حال مرگ را مجبور به غذا خوردن کرد زیرا از دست دادن اشتها حالتی معمول و طبیعی در سالمندانی است که در لحظات واپسین زندگی قرار دارند.  حتی در برخی از موارد خوردن یا آشامیدن می‌تواند بر ناراحتی و درد بیمار در حال مرگ بیفزاید. گاهی برخی از بیماران به صورت آگاهانه تصمیم به ترک غذا خوردن می کنند و این وضعیت نشانه پذیرش نزدیک بودن به مرگ است.

مراقبت از سالمندان حساسیت به دما

هنگامی که شخصی در حال نزدیک شدن به زمان مرگ خود است در بخش هایی از بدن مانند دست ها، بازوها، پاها دچار احساس سرما می شود. برخی از قسمت‌های بدن ممکن است تیره‌تر یا آبی‌ رنگ به نظر برسند.

یکی از وظایف پرستار سالمند این است که به وضعیت دمایی بدن بیمار توجه داشته باشد و در شرایطی که بیمار دچار گرما یا سرما شده باشد نسبت به تعدیل شرایط اقدام کند. به عنوان مثال، بیماری که دچار احساس گرما شده باشد ممکن است بارها و بارها سعی کند پتو را از روی بدن خود کنار بزند. در این شرایط بهتر است که پتو را از روی بیمار بردارید  و یک ملافه خنک روی بدن فرد قرار دهید.

قوز کردن شانه ها، بالا کشیدن پتو روی بدن و لرزش می تواند نشانه این باشد که بیمار دچار احساس سرما شده است.در این شرایط بهتر است که پرستار سالمند پنجره ها را بسته و حرارت محیط را بالا برده و یک پتوی دیگر را روی بدن بیمار قرار دهد. ذکر این نکته ضروری است که نباید در این شرایط از تشک های حرارتی و برقی استفاده کرد زیرا ممکن است که خیلی داغ شوند.

خستگی

معمولاً افرادی که به پایان عمر خود نزدیک می شوند، احساس خستگی می کنند و انرژی کمی دارند یا اصلاً انرژی ندارند. در این شرایط لازم است که بیمار به جای استفاده از دستشویی از لگن در رخت خواب استفاده کند. همچنین لازم است که به جای حمام کردن، بدن بیمار توسط یک اسنفج مرطوب در رخت خواب تمیز و سپس خشک شود.

مدیریت نیازهای ذهنی و عاطفی در پایان زندگی

یکی از مهم ترین وظایف پرستار سالمند در واپسین لحظات زندگی بیمار، توجه به وضعیت روانی و عاطفی بیماران است. بسیاری از سالمندانی که در اواخر عمر خود هوشیار هستند، دچار احساس افسردگی یا اضطراب می شوند.

در این شرایط توجه به اندوه و مشکلات عاطفی سالمند از اهمیت بسزایی برخوردار است و حضور یک مشاور در کنار بیمار که با مسائل پایان زندگی آشنا باشد، تاثیرات مطلوبی بر شرایط بیمار دارد. گفتگو درمانی یا تجویز داروهای ضد افسردگی یا ضد اضطراب از اقداماتی است که در جهت مدیریت نیازهای ذهنی و عاطفی در این شرایط برای بیماران انجام می شود.

در واقع بیمار در حال مرگ ممکن است ترس ها و نگرانی های خاص خود را داشته باشد. به عنوان مثال از ناشناخته ها بترسد، یا نگران کسانی باشد که پشت سر او باقی می مانند. این احساسات می تواند با واکنش خانواده، دوستان و حتی تیم پزشکی بدتر شود.

به عنوان مثال، خانواده و دوستان ممکن است روش رفتار مناسب با بیمار را در این شرایط ندانند و به همین دلیل از ملاقات با سالمند خودداری می کنند، یا ممکن است به دلیل ناراحتی از شرایط بیمار خود را کنار بکشند. از سویی دیگر، پزشکان ممکن است از درمان بیمار قطع امید کرده و از حاضر شدن بر سر بالین بیماران در حال مرگ اجتناب کنند.

در این شرایط استفاده از تکنیک های زیر نقش موثری در حمایت ذهنی و عاطفی سالمند بیمار دارد: 

• برقراری تماس فیزیکی و تلاش برای گرفتن دستان و ماساژ ملایم بیمار
• ایجاد محیط آرامش بخش مانند کاهش جمعیت در اتاق یا استفاده از نور ملایم
• پخش موسیقی با صدای کم برای کمک به آرامش و کاهش درد
• پرسیدن سوال از بیماری که قادر به پاسخ گویی  است-  او بپرسید که به چه چیزی نیاز دارد.
• حضور دائمی در کنار بیمار و گوش دادن به صحبت های وی

مراقبت از سالمندان و نیازهای معنوی در پایان زندگی

برای افرادی که به پایان زندگی  خود نزدیک می شوند، نیازهای روحی درست به اندازه مشکلات جسمانی اهمیت دارد. در بیشتر مواقع نیازهای معنوی سالمندان در یافتن معنای زندگی، پایان دادن به اختلافات با دیگران، یا صلح با شرایط کنونی زندگی خلاصه می شود.

قطعا یکی از روش های آرامش یافتن سالمندی که در حال مرگ است، رفع و رجوع مسائل حل نشده با دوستان یا اعضای خانواده است. از سویی دیگر، بسیاری از سالمندان با دعا کردن، خواندن متون مذهبی یا گوش دادن به موسیقی مذهبی  به آرامش عمیقی دست پیدا می کنند.

همچنین خانواده و دوستان سالمند می توانند در مورد نقش و اهمیت سالمند در زندگی خود با سالمند صحبت کنند، به عنوان مثال، فرزندان سالمند که می توانند از تاثیر مثبت سالمند در روند زندگی خود قدردانی کنند یا نوه ها به پدربزرگشان بفهمانند که چقدر وجود او برای آنها ارزش داشته است.

برخی از پزشکان معتقدند که افراد در حال مرگ حتی اگر هوشیار نباشند، همچنان قادر به شنیدن صدای اطراف هستند. بنابراین لازم است که اعضای خانواده و پرستار سالمند همیشه با سالمندی که در حال مرگ است گفتگوی مثبت و قابل احترامی داشته باشند.

گاهی اوقات ممکن است که سالمند بیمار هوشیاری خود را به دست آورد و صحبت های واضحی با اطرافیان داشته باشد، که لزوما این امر به معنای برگشت سلامتی به بیمار نیست و خانواده باید درک کنند که احتمالا این وضعیت موقتی و زودگذر است و باید از آن نهایت استفاده را بکنند.

گاهی اوقات ممکن است که به نظر برسد بیمار در حال مرگ در حال گفتگو با فردی است که به صورت واقعی در اتاق حضور ندارد، در این شرایط لازم است که به هیچ وجه مزاحم سالمند نشده و با ایجاد فضای امن به آرامش سالمند کمک شود.

مراقبت از سالمندان و انجام کارهای نگران کننده سالمند

برخی از سالمندان در لحظات پایان زندگی نگران اموراتی هستند که در زمان سلامتی مسئولیت انجام آن ها را برعهده داشتند. به همین دلیل یکی از روش های تسکین و آرم بخشیدن به این سالمندان این است که به سالمند اطمینان داده شود که این امور به نحو احسن در حال انجام است.

به عنوان نمونه ممکن است سالمند نگران رسیدگی به یکی از اعضای خانواده یا گیاهان یا حتی حیوان خانگی خود باشد که در این شرایط وظیفه اعضای خانواده است که به سالمند اطمینان کافی در مورد رسیدگی به این امور داده شود.

چگونه می توان به اعضای خانواده سالمند بیمار کمک کرد؟

یکی از مهم ترین اموری که باید دوستان و اطرافیان سالمند بیمار مورد توجه قرار دهند، توجه به وضعیت روحی و روانی اعضای خانواده و نزدیکان سالمند است. با پرسیدن سوالات زیر از خانواده و نزدیکان سالمند می توان به تشخیص درستی از وضعیت کنونی خانواده رسید و برای ارائه کمک های لازم اقدام کرد:

• حال روحی شما چطور است؟ آیا به کسی نیاز دارید که با او صحبت کنید؟
• دوست داری یکی دو ساعت را از منزل بیرون بروی؟ من میتونم تا زمانی که تو نیستی اینجا بمونم
• آیا احتیاج دارید که در انجام کار خاصی به شما کمک کنم؟
• آیا می توانم به حیوان خانگی شما رسیدگی کنم؟به تلفن پاسخ دهم به داروخانه یا خواربار فروشی بروم، یا مراقب بچه های کوچک خانواده باشم ؟

در نهایت، فراهم کردن آسایش و مراقبت های لازم از سالمندی که در لحظات پایانی زندگی خود قرار دارد فشار جسمی و روانی زیادی را به اطرافیان سالمند وارد می کند که می توان برای کاهش مسئولیت های موجود از یک پرستار سالمند با تجربه کمک گرفت.

موسسه پرستاری پرستار همراه الف یکی از معتبرترین مراکز ارائه خدمات پرستاری از سالمند، کودک و بیمار در منزل است که با صورت شبانه روزی آماده ارائه خدمات تخصصی به همشهریان گرامی است. برای استفاده از خدمات این مرکز با همکاران ما در واحد مشاوره تماس حاصل فرمایید.