گاز گرفتن در کودکان: علل و راهکارهای اصلاح این رفتار

رفتار گاز گرفتن در کودکان Childhood Biting (از زمان تولد تا ۳ سالگی)، منعکس کننده رشد طبیعی کودک است و نگرانی خاصی برای این رفتار وجود ندارد. اما در شرایطی که کودک نوپا در پاسخ به احساس عصبانیت یا ناامیدی، بدن خود یا سایر کودکان را گاز می گیرد نیاز به مداخله تخصصی وجود دارد. خوشبختانه بسیاری از رفتارهای نامناسب اجتماعی در کودکان با استفاده از تکنیک های کاربردی قابل کنترل هستند. در این مقاله با بررسی علل گاز گرفتن در کودکان، روش های عکلس العمل به این رفتار را مورد بررسی قرار داده ایم:

علت گاز گرفتن در کودکان نوپا چیست؟

بسیاری از متخصصان کودک بر این باورند که علل گاز گرفتن در کودکان بازتابی از سن تقویمی کودک است به این ترتیب که:

تولد تا ۶ ماهگی

معمولا نوزادان تازه متولد شده در طول شیردهی پستان مادر را گاز می گیرند که این موضوع ممکن است به دلیل عدم تکامل عصبی کودک و ناتوانی در تنظیم دقیق اندازه باز و بسته بودن دهان باشد. از سویی دیگر ممکن است این رفتار به دلیل الگوی رفتاری تجربی برای کند کردن جریان شیر مادر انجام شود. در هر صورت گفتگو با مشاور شیردهی برای حل این مشکلات تصمیم مناسبی است.

بیرون آوردن فوری پستان از دهان کودک ( با این که تاثیری در رفع علل گاز گرفتن ندارد) به نوزاد می آموزد که رفتار او یک نتیجه منفی دارد و ممکن است تعداد دفعات گاز گرفتن را کاهش دهد.

۶ تا ۱۵ ماهگی

هیجان زده شدن کودک یکی از مهم ترین عوامل تشدید کننده رفتار گاز گرفتن در کودکان است. در این شرایط ممکن است کودکان سایر همسالان یا حتی افراد بزرگسال را گاز بگیرد.

البته در بیشتر مواقع گاز گرفتن کودک در این دوره سنی دردناک نخواهد بود زیرا کودک اغلب با این رفتار سعی در کاهش هیجانات عاطفی دارد و یا ممکن است تلاش کند که با شیوه‌ای غیرکلامی توجه دیگران را به خود جلب کند.

۱۵ تا ۳۶ ماهگی

مشاهده رفتار گاز گرفتن در  گروه سنی کودکان نوپا، معمولا بازتابی از ناامیدی و عصبانیت کودک است و عموما علیه کودکان دیگر و کمتر بر علیه افراد بزرگسال استفاده می شود.

استفاده از توبیخ کلامی قاطعانه (به عنوان مثال، ” بخاطر گاز گرفتن دوستت، دیگه حق بازی کردن نداری یا جمله ما گاز نمی گیریم، چون این کار درد داره !”) یکی از استراتژی های موثر برای مقابله با رفتارهای غیرقابل قبول در کودکان است. در این شرایط بهتر است به کودک کمک کنید تا با بیان احساسات، راه جایگزینی برای تخلیه ناامیدی و ناراحتی خود پیدا کند.

بالای ۳ سال

گاز گرفتن در این محدوده سنی معمولاً به عنوان یک مکانیسم دفاعی هنگام ترس (مثلاً در حیاط مدرسه یا دعوای خواهر و برادر) مشاهده می شود. گاز گرفتن در این سن، رفتاری نامتعادل و غیر قابل قبول است و معمولاً کودک برای یادگیری تکنیک‌های جایگزین برای ابراز احساسات و خودکنترلی به  مشاوره و آموزش نیاز دارد.

گاز گرفتن بدن خود در کودکان: علل و راهکارها

اگر متوجه شده اید که کودک عمداً خود را آزار می دهد و بدن خود را گاز می گیرد نباید به راحتی این رفتار را نادیده بگیرید. بنابراین بهتر به دنبال یافتن پاسخ این سوال باشید که چه چیزی ممکن است پشت این اعمال خود تنبیهی نهفته باشد.

• آیا کودک عصبانیت خاصی را نسبت به والدین یا بزرگسالان دیگر احساس می کند و به خاطر ناتوانی در ابزار احساسات خود به فرد مقابل، دچار خودآزاری شده است؟
• آیا کودک آنقدر از کسی یا چیزی ناامید شده است که برای نشان داده احساس ناراحتی خود دچار مشکل شده است؟
• آیا کودک از عصبانیت خود آنقدر احساس گناه دارد که فکر می کند که باید خودش را به خاطر این احساس تنبیه کند؟
• آیا ممکن است کسی او را به این شکل تنبیه کرده باشد؟

در هر صورت برای درک ریشه اصلی مشکل، به این نکته توجه کنید که رفتار خود تنبیهی از چه زمانی شروع شده و در زمان مورد نظر، چه اتفاقاتی در زندگی کودک رخ داده است.

در صورت ریشه یابی به موقع اتفاقات مرتبط با این رفتار، قادر خواهید بود که به سرعت این الگوی رفتاری آزاردهنده را از بین ببرید!

در شرایطی که متوجه عامل استرس زای خاصی در اطراف کودک نشده اید، بهتر است زمان بیشتری را با کودک صرف کنید و توجه بیشتری به او نشان دهید زیرا با اینکار به کودک کمک خواهید کرد که احساس بهتری نسبت به خود داشته باشد.

از سویی دیگر انجام بازی های پر سر و صدا و فعالیت های فیزیکی به کودک کمک می کند تا هیجانات درون خود را تخلیه کرده و کمتر تحت تاثیر احساسات درونی خود قرار بگیرد.

در شرایطی که کودک در حال گاز گرفتن بدن خود است،به آرامی جلو بروید و با در آغوش گرفتن وی، جلوی این رفتار را بگیرید. به کودک بگویید که کودک را دوست دارید و وظیفه شماست که از او مراقبت کنید، بنابراین اجازه نمی دهید که به خودش صدمه بزند.

خوشبختانه، رفتارهای افراطی در کودکان همانگونه که ناگهان ظاهر می شوند به همان سرعت نیز ناپدید می شوند.

اما اگر پس از یک هفته مداخله، فرزندتان همچنان عمداً به خود صدمه می زند، بهتر است این موضوع را با پزشک اطفال در میان بگذارید. هرگز با این جمله که «نگران نباش. بچه های زیادی این کار را می کنند.” از ادامه پیگیری درمان کودک منصرف نشوید و تا رفع کامل این مشکل به درمان های تجویز شده ادامه دهید.

گاز گرفتن سایر کودکان: علل و راهکارها

همانگونه که بیان شد، کودکان نوپا در پاسخ به احساس خشم یا ناامیدی ممکن است از گاز گرفتن برای بیان احساسات خود استفاده کنند در بسیاری از مواقع والدین یا پرستار کودک با شناسایی موقعیت های نگران کننده بین کودکان که ممکن است به گاز گرفتن منتهی شود، می توانند از این رفتار پیشگیری کنند. به عنوان مثال در شرایطی که کودک دو کودک می خواهند با یک اسباب بازی بازی کنند احتمال بروز این رفتار بیشتر است.

در این شرایط مهم ترین وظیفه والدین و پرستار کودک، آموزش الگوهای رفتاری کلامی یا سایر رفتارهای مواجهه با ناامیدی به کودکان است. یکی از بهترین تکنیک ها استفاده از تایم اوت یا جدایی از “منطقه بحران” است که به عنوان پاسخی معقول به رفتار گاز گرفتن در کودکان شناخته می شود

اگر مسئولیت مراقبت از کودکان را برعهده دارید باید به این موضوع توجه کنید که هر کودک شخصیت منحصر به فرد خود را دارد و ممکن است به دلایل متفاوتی ناچار به گازگرفتن خود یا دیگران شده باشد. بنابراین برای درک علل بروز این رفتار زمان لازم را صرف کنید و با برطرف کردن علل احتمالی، از آسیب های جسمی و عاطفی در کودکان پیشگیری به عمل آورید.

اگر برای مراقبت از فرزند دلبند خودبه مراقبت و راهنمایی افرادی با تجربه و متخصص نیاز دارید تیم پرستار کودک در موسسه پرستار همراه الف آماده ارائه خدمات تخصصی در حوزه نگهداری از کودکان در منزل است. برای کسب اطلاعات بیشتر با همکاران ما در واحدمشاوره تماس حاصل فرمایید.